Parki krajobrazowe i obszary chronione

  

       Chełmski Park Krajobrazowy o powierzchni całkowitej 14 350,00 ha (z czego 4 118,41 ha na obszarze LGD) utworzony na terenie gmin Dorohusk, Chełm, Ruda Huta i Sawin scala w swych granicach rezerwaty „Brzeźno”, „ Bachus” oraz „Błota Syberyjskie”. Występuje tu 152 gatunki ptaków m.in.: bocian czarny, orlik krzykliwy, żuraw, sowa błotna, wodniczka - jeden z najbardziej zagrożonych gatunków ptaków w Europie oraz aż 810 gatunków motyli.


      Równie bogaty pod względem faunistycznym i florystycznym jest Chełmski Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni całkowitej 32 110 tyś. ha (z czego 13 215,60 ha na obszarze LGD) obejmujący teren gmin Żmudź, Kamień, Dorohusk, Leśniowice, Siedliszcze, Ruda Huta, Sawin, Wierzbica i Chełm. Niezwykłym bogactwem zachwycają tu doliny rzeki Udal i rzeki Krzywólki z licznymi stawami i torfowiskami oraz kompleksy leśne okolic Pobołowic i Puszczy.


    Utworzony na terenie gmin Białopole, Dubienka, Wojsławice, Leśniowice i Żmudź Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu o powierzchni całkowitej 31 tyś. ha (z czego 17 471,86 ha na obszarze LGD) słynie z kolei z  malowniczych wąwóz, jarów i wyrzeźbionych w lessowym podłożu dolinek. Obszar obfituje w rzadkie gatunki roślin jak: zawilec wielokwiatowy, miłek wiosenny, storczyk kukawka, zaś w wąwozach znajdujących się w okolicach Majdanu Nowego rośnie rzadka roślina górska, wpisana do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin – cebulica dwulistna. Obszar wchodzi w skład Europejskiej Sieci Ekologicznej „Natura 2000”.


     Szczególne miejsce w lokalnym krajobrazie zajmuje również Strzelecki Park Krajobrazowy o powierzchni całkowitej 12 026,00 ha (z czego 6 088,50 ha na obszarze LGD) położony na terenie gmin Białopole, Dubienka, Hrubieszów i Horodło. Park uznawany jest za ostoję przyrody o znaczeniu międzynarodowym w systemie CORINE pod nazwą Lasy Strzeleckie oraz obszar węzłowy rangi międzynarodowej w systemie ECONET – POLSKA. Na terenie parku utworzono dwa rezerwaty przyrody: ,,Siedliszcze" i ,,Liski", o łącznej pow. 106 , zaś w parku i jego najbliższym sąsiedztwie znajduje się 11 pomników przyrody. Duże walory przyrodnicze parku przyczyniły się do uznania go za ostoję Natura 2000.     
http://zchpk.w4u.pl/           

                               
Rezerwaty przyrody

 

     Istniejące na Chełmskiej Ziemi rezerwaty przyrody służą w dużej mierze ochronie siedlisk bytujących tu ptaków i zwierząt oraz szaty roślinnej często unikatowej w skali światowej.

    Rezerwat „Brzeźno” utworzony na terenach gmin Dorohusk i Chełm służy ochronie torfowisk węglanowych z rzadkimi gatunkami roślin ( m.in. storczyk kukawka, kłoć wiechowata, starzec cienisty) i rzadkimi siedliskami ptaków ( m.in. wodniczka, kulik wielki, krwawo dziób).

    Podobnie Rezerwat „Roskosz” usytuowany na pograniczu gmin Chełm, Kamień, Dorohusk i Ruda Huta, na którego terenie występuje 47 gatunków roślin naczyniowych wpisanych do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin, 123 gatunki ptaków oraz 59 gatunków motyli dziennych.

    Miłośnicy nietoperzy powinni koniecznie odwiedzić utworzony w gminie Białopole Rezerwat „Liski” mający na celu ochronę starodrzew dębowo-sosnowych oraz licznych, chronionych gatunków roślin ( lilia złotogłów, podkolan biały, kruszczyk szerokolistny) i zwierząt (muchówka białoszyja, bocian czarny). Po zachodzie słońca można tu bowiem spotkać aż 8 gatunków tych rękoskrzydłych ssaków najliczniej reprezentowanych przez borowca Leislera, mopka, nocka rudego i gacka brunatnego.

    W Rezerwacie „Siedliszcze” utworzonym na terenie gminy Białopole spotkamy z kolei gatunek dużego, wędrownego ptaka - orlika krzykliwego, dla którego rezerwat jest miejscem lęgowym w naturalnym środowisku. Występuje tu ponadto 12, spośród 15 typów siedliskowych lasów nizinnych oraz wiele chronionych gatunków roślin: gnieźnik leśny, listera jajowata oraz lilia złotogłów.

    Rezerwat „Żmudź” utworzony na terenie wsi Żmudź pełni tymczasem funkcję ochronną dla unikalnych form erozyjnych na stokach zbudowanych ze skał kredowych oraz stanowisk roślin kserotermicznych. Wznoszą się tu wapienne pagóry porośnięte rzadkimi gatunkami roślin ciepłolubnych, w tym lnu złocistego, mającego tu według naukowców największe stanowisko w kraju.      

                                                        

Pomniki przyrody

    Na obszarze działania LGD Ziemi Chełmskiej występuje również kilkadziesiąt pomników przyrody w postaci pojedynczych drzew, alei, stanowisk roślin chronionych, a także nisz źródliskowych.  Największe ”skupisko” pomnikowych drzew spotykamy w parku w Świerżach, gdzie rośnie 7 dębów szypułkowych o wymiarach 320-420 cm obwodu oraz wysoki, blisko trzymetrowy jesion wyniosły. Spośród pozostałych dębów objętych ochroną pomnikową na szczególną uwagę zasługują drzewa rosnące w okolicach Andrzejowa i Puszczy oraz w Busieńcu, a wśród jesionów wyniosłych okaz rosnący w parku w Sielcu.

    Kontynuując wędrówkę szlakiem lokalnych pomników przyrody nie możemy pominąć bijących źródełek stanowiących coraz rzadszy element polskiego krajobrazu. Najpiękniejsze z nich położone są w wąwozach na terenie Działów Grabowieckich, w okolicach Starego i Nowego Majdanu oraz w Buśnie. Swego rodzaju ewenementem jest również ciek wodny o nazwie "Ponik", który tworzą wody wypływające ze źródeł położonych na południowym skraju wsi Rozięcin. Ciek ten po przepłynięciu przez wieś znika z powierzchni ziemi na północnym jej skraju.

     Uwagi warte są także: głaz narzutowy w Kolonii Puszki, aleja lipowa i klon zwyczajny w Turce, lipa drobnolistna w Bielinie, powierzchniowy pomnik przyrody „Wolawce", zbiorowiska roślin stepowych „Wisienka stepowa” i „Kamieniołom” w Teresinie oraz ponad stuletnia lipa drobnolistna w Rogatce i dwa klony zwyczajne w Skryhiczynie.